ΤΟ ΠΑΡΕΛΘΟΝ
Η Μάδυτος έως τις 8 Νοεμβρίου 1922
Αν και η παρουσία της Νέας Μαδύτου στο μακεδονικό χώρο είναι σχετικά πρόσφατη, η ύπαρξη της Μαδύτου στον Ελληνικό χώρο καταγράφεται από τα τέλη του 6ου π. Χ. αιώνα, όταν ο Μιλτιάδης κατακτά τη Θρακική Χερσόνησο και κληρούχοι Αθηναίοι εγκαθίστανται στα παράλια του Ελλησπόντου και δημιουργούν, τον 5ο π. Χ. αιώνα, τη Μάδυτο.
Η Παλαιά Μάδυτος ήταν μία όμορφη κωμόπολη χτισμένη στα ανατολικά παράλια της Θρακικής Χερσονήσου, στην περιοχή της Καλλίπολης και απείχε 300 χλμ. από την Κωνσταντινούπολη.
Βρισκόταν επίσης δύο μίλια Ν.Δ. από την Αρχαία Σηστό.
Η θέση της, απέναντι από τα Δαρδανέλια, έπαιξε σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση της τύχης της.
Η ονομασία της πόλης συνυφασμένη με τον μύθο, γεννιέται από την λατρεία των Διοσκούρων, την οποία μετέφεραν οι Αθηναίοι έποικοι στην περιοχή, όπως μας πληροφορεί ο γεωγράφος Πτολεμαίος στο «Περί Περιηγήσεων», το 125 μ. Χ. Οι Διόσκουροι εθεωρούντο προστάτες της ναυτιλίας, αλλά και της οικογένειας και της φιλοξενίας, γι’ αυτό οι κάτοικοι θεωρώντας ιερά πρόσωπα τους ξένους τους τιμούσαν ιδιαίτερα. Ο σοβαρότερος δε όρκος που έδιναν ήταν Μα τους δύο, τους Διόσκουρους, που με τον καιρό έγινε «Μαδίς», από όπου προήλθε και η ονομασία Μάδυτος.
Η αρχαία Μάδυτος πολύ γρήγορα εξελίσσεται σε μία από τις σημαντικότερες ελληνικές πόλεις της Θρακικής Χερσονήσου. Επειδή η στρατηγική της σημασία ήταν μεγάλη, όλα τα ισχυρά κράτη της αρχαιότητας προσπάθησαν να την κάνουν ορμητήριο τους. Την κατέλαβαν οι Πέρσες, ύστερα οι Σπαρτιάτες, οι Μακεδόνες, οι Ρωμαίοι, οι Βυζαντινοί, οι Βενετοί, οι Καταλανοί και τέλος οι Τούρκοι.
Η παρακμή της αρχίζει τον 15ο αιώνα με την ολοκλήρωση της κατάκτησης της Θρακικής Χερσονήσου από τον Μουράτ Β΄ το 1434.
Από το 18ο αιώνα η Μάδυτος αρχίζει πάλι και αναπτύσσεται.
Το εύφορο έδαφος της και οι κλιματολογικές συνθήκες ευνοούν την ανάπτυξη της γεωργίας. Καλλιεργούνται σιτηρά, βαμβάκι, αμπέλια, οπωροφόρα δένδρα, περιβόλια και μποστάνια. Παράγονται επίσης και κτηνοτροφικά προϊόντα. Αναπτύσσεται το εξαγωγικό εμπόριο. Στους ταρσανάδες της ναυπηγούνται ιστιοφόρα για την μεταφορά των εμπορευμάτων, μικρότερα πλεούμενα για την εξυπηρέτηση της συγκοινωνίας της Μαδύτου, των Δαρδανελίων και των γύρω ακτών, καθώς επίσης αλιευτικά και σπογγαλιευτικά πλοιάρια. Στην πόλη λειτουργούν κεραμοποιεία, χώρος επεξεργασίας και συσκευασίας του βαμβακιού, ελαιοτριβεία, σησαμελαιοτριβεία, ανεμόμυλοι, υδρόμυλοι, εμπορικά μαγαζιά, παντοπωλεία και καφενεία.
Τη μεγαλύτερη, όμως, συμβολή στην οικονομική άνθιση της πόλης την έχουν οι μάστοροι της: καλφάδες, οικοδόμοι και ξυλουργοί από τις αρχές του 19ου αιώνα συρρέουν στην Κωνσταντινούπολη, όπου αναλαμβάνουν την κατασκευή κυβερνητικών κτιρίων. Περιζήτητοι για την τέχνη τους είναι επίσης και οι ξυλογλύπτες, τους οποίους καλούν σε διάφορα μέρη για να σκαλίσουν με την τέχνη τους το ξύλο.
Το 1857 κτίζονται τα Γαϊτανάκεια Εκπαιδευτήρια – Ημιγυμνάσιο, Βιβλιοθήκη με 5.000 τόμους, βιβλία και άλλα χειρόγραφα, καθώς και Οικοτροφείο για τη διαμονή των παιδιών που φοιτούν στα Εκπαιδευτήρια αλλά έρχονται από άλλες πόλεις.
Το 1863 η πόλη καταστρέφεται από πυρκαγιά και σεισμό.
Το τέλος του 19ου αιώνα βρίσκει τη Μάδυτο με ωραία πέτρινα σπίτια, καλοστρωμένους δρόμους, Αστική Σχολή Αρρένων, Παρθεναγωγείο, Νηπιαγωγείο, ενώ η Πιάτσα, η κεντρική πλατεία, σφύζει από ζωή, εμπορική κίνηση και διασκέδαση.
Στην διάρκεια του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, η πόλη καταστρέφεται σημαντικά από τους ισχυρούς βομβαρδισμούς που έκαναν οι Άγγλοι. Μεγάλο μέρος του πληθυσμού της, που είχε ειδοποιηθεί για τους επικείμενους βομβαρδισμούς, καταφεύγει σε άλλες πόλεις της Μ. Ασίας. Το 1915, η πόλη έχει 11.000 κατοίκους. Η Μάδυτος εκκενώθηκε στις 8 Νοεμβρίου 1922. Η σημερινή της ονομασία είναι Ετζέ-α-μπάτ.
ΜΙΚΡΑΣΙΑΤΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ
Με την Μικρασιατική Καταστροφή, με την ανταλλαγή των πληθυσμών, οι Μαδυτιανοί εκδιώχθηκαν από τον τόπο τους. Ήρθαν στην Ελλάδα, περιπλανήθηκαν σε διάφορες πόλεις, διασκορπίστηκαν στην Αθήνα, στη Θεσσαλονίκη, στα Γιαννιτσά.Οι ναυτικοί και μερικές οικογένειες εμπόρων εγκαταστάθηκαν στη Λήμνο. Τέλος γύρω στις 400 οικογένειες γεωργών, οικοδόμων και τσουκαλάδων εγκαταστάθηκαν στη Νέα Μάδυτο.
ΣΗΜΕΡΑ Η Νέα Μάδυτος
Η σημερινή Μάδυτος βρίσκεται 67 χλμ. ανατολικά της Θεσσαλονίκης πάνω στην Εθνική Οδό που οδηγεί στην Καβάλα. Είναι μία γραφική κωμόπολη χτισμένη στην αριστερή πλευρά της Βόλβης, της δεύτερης μεγαλύτερης λίμνης στην Ελλάδα και συντροφεύεται από την οροσειρά του Χολομώντα.
Μετά από αρκετές κακουχίες, ταλαιπωρίες και έλλειψη ανεκτικότητας οι 400 οικογένειες εγκαταστάθηκαν στην σημερινή περιοχή που αποτελούσε μετόχι των Αγίων Αναργύρων. Το χωριό ονομαζόταν αρχικά Στρόλογγος. Το 1926 μετονομάζεται σε Νέα Μάδυτο. Το 1928 χτίζεται το σχολείο και το 1945 εντάσσεται στο Νομό Θεσσαλονίκης. Ο Δήμος Μαδύτου έχει σήμερα ένα πληθυσμό περίπου 3.000 κατοίκων και σε αυτόν υπάγονται οι κάτοικοι της Νέας Μαδύτου, του Μοδίου, της Απολλωνίας και της Κοκκαλούς.
Όταν οι Μαδυτιανοί πρόσφυγες έφτασαν σε αυτήν την περιοχή βρήκαν πουρνάρια, έλη και βάλτους, τα οποία μετέτρεψαν σε αυτόν τον χώρο που βλέπουμε σήμερα. Για αυτό και οι νοικοκυρές του είναι έτοιμες να σε φιλέψουν, γιατί στη Νέα Μάδυτο η φιλοξενία είναι νόμος ακατάλυτος, όπως προστάζουν οι αρχέγονες μνήμες.
Η Νέα Μάδυτος προκόβει με τη δύναμη των κατοίκων της και την οικονομική συμπαράσταση των απανταχού Μαδυτιανών διατηρώντας τα ήθη και τα έθιμα των προγόνων της, χωρίς να ξεχνά το παρελθόν και την ιστορία της. Ακόμη και σήμερα οι περισσότεροι από τους κατοίκους είναι κτίστες, αλλά ασχολούνται επίσης με την γεωργία και την κτηνοτροφία.
Τέσσερεις είναι οι εκκλησίες της Νέας Μαδύτου: η εκκλησία του Αγίου Ευθυμίου, ο Ιερός Ναός Τιμίου Προδρόμου, η εκκλησία των Αγίων Αναργύρων και ο Ιερός Ναός Κοιμήσεως της Θεοτόκου.
Το χωριό διαθέτει Κέντρο Υγείας, Κέντρο Ανοικτής Προστασίας Ηλικιωμένων, Κέντρο Εξυπηρέτησης Πολιτών, Πνευματικό – Πολιτιστικό και Αθλητικό Κέντρο, λειτουργεί επίσης Βιβλιοθήκη ενώ ετοιμάζεται και το Λαογραφικό Μουσείο που πρόκειται να στεγαστεί στο παλιό σχολείο του χωριού. Στη Νέα Μάδυτο υπάρχει επίσης Νηπιαγωγείο, Δημοτικό, Γυμνάσιο και Γενικό Λύκειο.
Τέλος η Νέα Μάδυτος φημίζεται και για την κουζίνα της. Από τα παραδοσιακά φαγητά που έχουν τις ρίζες τους στη Μάδυτο πιο γνωστό είναι το Μαντί.
ΠΗΓΕΣ
Τις πληροφορίες για την Νέα και Παλαιά Μάδυτο τις αναζητήσαμε πρώτα στις αναμνήσεις και προσωπικές γνώσεις των οικογενειών μας, στη συνέχεια στο βιβλίο της Ζαχαρούλας Τσουραλή “Πολιτιστικός Άτλας” , Γενική Γραμματεία Νέας Γενιάς, Αθήνα 2000 και τέλος στις ιστοσελίδες: http://wikimapia.org/http://www.mlahanas.de/Greece/Cities/Madytos.htmlhttp://alex.eled.duth.gr/RADIO/kef67.htmhttp://el.wikipedia.org/wiki/Νομός_Θεσσαλονίκηςhttp://www.live-pedia.gr/index.php/Μάδυτος
Η ομάδα της Μαδύτου: Αδάμπαση Βασιλική, Κατραντζή Σοφία, Μπαλάση Παρασκευή, Ρέντα Στέλλα, Τσίφτη Άννα